Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı
Gereksiz Ek ve Sözcük Kullanımı
Cümlede aynı anlama gelen ek ya da sözcüklerin bir arada kullanılmasıyla oluşan anlatım bozukluğudur.
Yaklaşık beş yıl kadar İstanbul'da yaşadı.
(yaklaşık ile kadar sözcüğü aynı anlamlıdır)
Bu çovuk, bu yıl da yine sınıfta kaldı.
(da ile yine sözcüğü aynı anlamlıdır.)
Kardeşim gitmek isteğini kulağıma sessizce fısıldadı.
(sessizce cümlede fazladır, fısıldamak yeterlidir.)
Benim bazı arkadaşlarımla görüşmemi yasak ettiler.
(yasak ettiler sözcüğü fazladır yasaklamak kelimesi zaten fiil olduğu için etmek fiiliyle kullanılması yanlıştır.)
Belgisizlik belirten bazı sıfatlardan sonra -ler ekinin getirilmesi gereksizdir.
-Birçok seneler (yanlış)
-Birçok sene (doğru)
-Birkaç öğrenciler (yanlış)
-Birkaç öğrenci (doğru)
3. çoğul iyelik ekinin gereksiz kullanılması.
-Bisiklete binmesini çabuk öğrendi. (yanlış)
-Bisiklete binmesini çabuk öğrendi. (doğru)
-Müzik dinlemesini çok seviyorum. (yanlış)
-Müzik dinlemeyi çok seviyorum. (doğru)
Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması
Cümlede anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılmasıyla oluşur.
Gönderilen paketi eminim bugüne kadar almış olmalısın.
(eminim ile olmalısın sözcükleri anlamca çelişmektedir.)
Elbette adam güç durumda olmasaydı belki de parayı almazdı.
(elbette ile belki sözcükleri anlamca çelişmektedir.)
Aşağı yukarı tam beş yıl önce görüşmüştük.
(aşağı yukarı ile tam sözcükleri anlamca çelişmektedir.)
Yanlış Ek ve Sözcük Kullanımı
Sesleri ya da anlamları birbirine yakın görünen, aslında farklı anlamda olan sözcüklerin birbirinin yerine kullanılmasıyla ortaya çıkar.
Bu konuda gençleri azımsamak doğru değil.
(azımsamak yerine küçümsemek sözcüğü kullanılmalıdır.)
Bugünün kötü geçmesini sağladı.
(sağladı yerine neden oldu sözü getirilmelidir.)
Bazı bağlaçların da anlamına uygun kullanılmaması
-Çok çalıştım fakat kazandım. (yanlış)
-Çok çalıştım ve kazandım. (doğru)
-Her akşam bize mutlaka gelirdi kaldı ki bu akşam gelmedi. (yanlış)
-Her akşam bize mutlaka gelirdi fakat bu akşam gelmedi. (doğru)
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
Bir sözcük, bulunması gereken yerde değilse anlatım bozukluğu olur.
-Alınan bu karar, savaşta askerin daha çok ölmesine yol açtı. (yanlış)
-Alınan bu karar savaşta daha çok askerin ölmesine yol açtı. (doğru)
-Benim söylediğim her derin sözün bir anlamı vardır. (yanlış)
-Benim söylediğim her sözümde derin bir anlamı vardır. (doğru)
Deyim - Atasözü Yanlışları
Deyimlerin yanlış anlamda kullanılması ya da sözcüklerin değiştirilmesi anlatım bozukluğuna yol açar.
Çok güzel konuşmuş, ağzına geleni söylemişti.
(ağzına geleni söylemek deyimi cümlenin anlamına uygun değildir.)
O kadar bitkin görünüyordu ki neredeyse yüzünden kan damlıyordu.
(yüzünden kan damlamak deyimi sağlıklı insanlar için kullanılır. Cümlenin anlamına uygun değildir.)
Bir koyundan iki deri çıkmaz.
(Atasözünün doğrusu Bir koyundan iki post çıkmaz şeklindedir.)
Anlam Belirsizliği
Cümleden net bir anlam çıkmaması, cümlenin farklı yorumlara yol açmasıdır.
Virgül Eksikliği
Yaşlı adamın dediğine tepki gösterdi.
(Cümlede adamın mı yaşlı olduğu yoksa yaşlı bir kişinin başka bir adamın dediğine mi tepki gösterdiği belli değil, yaşlı sözcüğünden sonra virgül konursa bu karışıklık giderilir.)
O gencin yanına yaklaşmadı bir daha.
(O gencin ya yda O, gencin)
Genç şoföre dikkatle baktı ve ona bir şeyler söyledi.
(Genç şoföre ya da Genç, şoföre)
Bu salonda duracak bundan sonra.
(Bu salonda ya da Bu, salonda)
Karşılaştırma Hatası
Ben Murat'tan çok azar işittim.
(Bu örnekten iki farklı anlam çıkar:
1. anlam: Azar işittiğim kişi Murat
2. anlam: Murat azar işitti, ben de Murat'tan daha fazla azar işittim.)
Bana göre iyi bir öğrenci.
(1. anlam: Benim fikrime göre iyi bir öğrenci.
2. anlam: Benden daha iyi bir öğrenci.)
Mantık Hataları
Anlatımda, mantık ilkelerinin uygun olmayan ifadelerin geçmesi anlatım bozukluğuna yol açar.
Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse ölüme hatta sara nöbetlerine yol açabilir.
(Mantıken iyi tedavi edilmezse sara nöbetlerine hatta ölüme yol açabilir.)
